Dieta niskobiałkowa jest odmianą diety łatwostrawnej, w której zmniejsza się ilość białka w stosunku do zapotrzebowania człowieka zdrowego.
Dietą niskobiałkową jest taką dietą, która dostarcza ok. 40 g białka. Zadaniem diety niskobiałkowej jest utrzymanie możliwie dobrego stanu odżywienia chorego, przez dostarczanie potrzebnej ilości energii, składników mineralnych i witamin, przy zmniejszonej ilości białka w stosunku do zapotrzebowania człowieka zdrowego. Stosując dietę niskobiałkową należy stale kontrolować ilość i jakość spożywanego białka oraz prowadzić stałą kontrolę elektrolitów, takich jak: sód, potas, wapń, fosfor, oraz kontrolę pobieranych płynów.
Produkty będące źródłem białka ( mleko, sery, jaja, mięso, ryby ) powinny być spożywane równocześnie z produktami bogatymi w węglowodany, aby organizm mógł wykorzystać białko do syntezy tkankowej, a nie jako materiał energetyczny. W każdym przypadku stosowania diety niskobiałkowej należy dążyć do tego, aby ok. 75% ogólnej ilości białka stanowiło białko pełnowartościowe – pochodzenia zwierzęcego.
W diecie należy wykluczyć :
produkty i potrawy powodujące nadmierne wydzielanie soków trawiennych (ciężkostrawne, tłuste, ostre, długo zalegające w żołądku ), zawierające duże ilości włókna pokarmowego (głównie frakcje nierozpuszczalne błonnika pokarmowego ),
produkty zawierające błonnik (warzywa i owoce powinny być młode, miękkie, raczej gotowane, nie w formie surówek), produkty i potrawy wzdymające, marynaty i używki, ostre przyprawy, niewskazane są potrawy wędzone i surowe, cebula i ogórki, warzywa kapustne i strączkowe.
Technika przygotowania posiłków:
Stosowane techniki kulinarne (poprawiające strawność składników odżywczych, w tym także rozpulchniające i rozdrabniające ):
gotowanie w wodzie i w parze (często połączone z przecieraniem, miksowaniem, rozdrabnianiem ), pieczenie w folii aluminiowej lub w pergaminie ( nie wymaga stosowania tłuszczu, produkt jest miękki, brak chrupiącej skórki ), spulchnianie potraw przez dodanie do nich namoczonej w wodzie bułki, tłuszcz do potraw dodaje się po przyrządzeniu,
do zagęszczania potraw stosujemy zawiesinę z mąki i wody lub z mąki (nie zasmażki)
Produkty stosowane przy sporządzaniu potraw w diecie łatwo strawnej powinny być bardzo
świeże i dobrej jakości. Pokarmy powinny być dobrze ugotowane, miękkie, smaczne,
niezbyt słodkie, mało słone, niekwaśne i nieostre. Posiłki powinny być ciekawie zestawione, o apetycznym wyglądzie, przyprawione dozwolonymi w diecie łagodnymi przyprawami .
Należy dbać o częste spożywanie posiłków w małych objętościach, najlepiej 5 razy dziennie, podawanych regularnie o określonych godzinach, a kolację spożywać nie później niż 2 godziny przed snem.
Produkty dozwolone:
Produkty zbożowe- czerstwe pieczywo specjalne „bezbiałkowe”( zwykłe pieczywo tylko wtedy, jeśli występuje w racji pokarmowej ), skrobia pszenna, skrobia ziemniaczana ( mąka ziemn.),kasze – tylko, jeśli występują w racji pokarmowej
Mleko i produkty mleczne-mleko słodkie i zsiadłe 2%, jogurt, kefir, biały ser serek homogenizowany – według racji pokarmowej lub jako zamiennik
Jaja-gotowane na miękko, w koszulkach, ścięte na parze w formie jajecznicy, jaj sadzonych; żółtko do zaprawienia zup- ilość według racji pokarmowej
Mięso wędliny, ryby-Mięso i wędliny chude, ryby chude (ryby tłuste – tylko jeśli są dobrze tolerowane ) rodzaj i ilość tych produktów – ściśle według dziennej racji pokarmowej
Tłuszcze-masło, margaryny miękkie, oleje roślinne: oliwa z oliwek, sojowy, słonecznikowy, rzepakowy, kukurydziany
Ziemniaki- gotowane, gotowane tłuczone, w postaci pure gotowane, gotowane tłuczone, w postaci puree
Warzywa-marchew, buraki, dynia, szpinak, kabaczki, młody zielony groszek ( najczęściej przetarty w formie zupy lub puree ), kalafior, brokuł , młoda fasolka szparagowa; warzywa z wody oprószane mąką z dodatkiem świeżego masła lub margaryny, bez zasmażek:
na surowo: zielona sałata , cykoria , pomidory bez skórki , utarta marchewka z jabłkiem
Owoce-owoce dobrze dojrzałe bez skórki i pestek – jabłka , truskawki, morele, brzoskwinie, pomarańcze ,cytryny, banany, maliny i porzeczki (oraz inne owoce malinowe) w postaci przecieru lub soku
Suche strączkowe-żadne
Cukier i słodycze-cukier (dozwolony, ale nie preferowany ), miód, dżemy bez pestek, przetwory owocowe pasteryzowane: kompoty , galaretki
Przyprawy-tylko łagodne w ograniczonych ilościach: sól, cukier ,sok z cytryny, koper zielony, kminek, tymianek, majeranek , bazylia , lubczyk, rozmaryn , wanilia, goździki, ew. cynamon, kwasek cytrynowy
Zupy-przetarte zupy owocowe z dozwolonych owoców, zupy warzywne czyste (barszcz, pomidorowa), zupy jarzynowe z dozwolonych warzyw, zupy zagęszczone skrobią pszenną lub ziemniaczaną, zupy zaciągane żółtkiem lub z dodatkiem świeżego masła lub margaryny miękkiej
Potrawy mięsne i rybne- gotowane, duszone bez uprzedniego obsmażania,. Pieczone w folii aluminiowej lub rękawie foliowym lub w pergaminie, potrawki, pulpety, budynie z dodatkiem skrobi lub specjalnego pieczywa „bezbiałkowego”
Potrawy z mąki i kasz-kasze gotowane na sypko lub rozklejone, budynie z kasz z dodatkiem mięsa, warzyw lub owoców, risotto, lane kluski, leniwe pierogi z małym dodatkiem mąki
Sosy-o smaku łagodnym zaprawiane masłem, margaryną miękką lub żółtkiem, zagęszczane skrobią pszenną lub ziemniaczaną: koperkowy, cytrynowy, potrawkowy
Desery-kompoty, kisiele – z owoców dozwolonych; budyń mleczny ze skrobią ziemniaczaną lub pszenną, owoce dozwolone, ciastka słodkie ze skrobi
Napoje-słaba herbata ,słaba kawa (o ile nie ma przeciwwskazań ), napoje owocowe, soki warzywne, herbatki owocowe i ziołowe
Produkty przeciwwskazane:
Produkty zbożowe- zwykłe pieczywo, wszystkie mąki i kasze z wyjątkiem mąki ziemniaczanej
Mleko i produkty mleczne-sery żółte i topione, sery pleśniowe, Feta, serki typu „Fromage”
Jaja-gotowane na twardo i smażone w zwykły sposób
Mięso wędliny, ryby-mięsa tłuste: baranina, wieprzowina, gęsi, kaczki, tłuste ryby – jeśli są źle tolerowane,
wędliny tłuste, pasztety, wędliny podrobowe, ryby wędzone, mięsa peklowane, konserwy mięsne i rybne
Tłuszcze-śmietana, smalec, słonina, boczek, łój, margaryny twarde
Ziemniaki-frytki, wszelkiego rodzaju ziemniaki smażone, placki ziemniaczane, pyzy, chipsy
Warzywa-wszystkie odmiany kapusty (czasem dopuszcza się niewielki dodatek kapusty włoskiej ), papryka, szczypior, cebula, ogórki świeże i kiszone, rzodkiewki, kukurydza (również z puszki), warzywa z zasmażkami, konserwowane octem,
Owoce-wszystkie owoce niedojrzałe, gruszki, śliwki, czereśnie, owoce suszone, orzechy
Suche strączkowe-groch, fasola, bób, soczewica, soja
Cukier i słodycze-chałwa, czekolada, słodycze zawierające tłuszcz, kakao, orzech
Przyprawy-ostre przyprawy: sól, pieprz, musztarda, papryka, chrzan, wszelkiego rodzaju pikle, maggi, kostki rosołowe
Zupy-kapuśniak , zupa ogórkowa, fasolowa, grochówka, zupy zaprawiane zasmażkami, zupy w proszku
Potrawy mięsne i rybne-smażone, duszone i pieczone w sposób tradycyjny
Potrawy z mąki i kasz-smażone, kotlety z kaszy, kluski kładzione, francuskie,ciasto na pierogi , naleśniki, zacierki,
Sosy-ostre, na zasmażkach, sosy na mocnych i tłustych wywarach kostnych i mięsnych
Desery-torty i ciastka z kremem lub z bitą śmietaną, pączki, faworki, tłuste ciasta jak: francuskie, piaskowe, kruche
Napoje-mocna herbata i kawa, mocne kakao, płynna czekolada, napoje alkoholowe